विकासाचे सामाजिक संकेतक

 विकासाच्या मुख्य सामाजिक निर्देशकांमध्ये शिक्षण, आरोग्य, रोजगार दर आणि लैंगिक समानता यांचा समावेश होतो.

विकासाच्या सामाजिक निर्देशकांमध्ये हे समाविष्ट आहे:-

     * शैक्षणिक पातळी – उदाहरणार्थ मुलांचे शालेय शिक्षण किती वर्षे आहे.
     * आरोग्य - अनेकदा आयुर्मानानुसार मोजले जाते.
     * रोजगार दर
     * लिंग समानता
     * शांतता
     * लोकशाही
     * भ्रष्टाचार
     * मीडिया स्वातंत्र्य
     * नागरी हक्क
     * गुन्हेगारी/सामाजिक अशांतता
     * आत्महत्या दर
     * वरील सर्वांचे संमिश्र निर्देशक

विकासाचे सामाजिक संकेतक केवळ आर्थिक उत्पादकतेवर लक्ष केंद्रित करणार्‍या GDP सारख्या निव्वळ आर्थिक निर्देशकांच्या तुलनेत देश किती विकसित आहे याचे विस्तृत चित्र देतात. एखाद्या देशात निर्माण झालेल्या उत्पन्नातून सामान्य लोकांना किती फायदा होतो हे दाखवण्यासाठी सामाजिक संकेतक अधिक उपयुक्त आहेत.

शिक्षणाच्या बाबतीत देश किती विकसित आहे हे मोजण्यासाठी जागतिक बँक खालील आठ मुख्य निर्देशक वापरते:

     * पूर्व प्राथमिकसाठी निव्वळ नोंदणी दर
     * प्राथमिक साठी निव्वळ नोंदणी दर*
     * माध्यमिक शिक्षणासाठी निव्वळ नोंदणी दर
     * तृतीयक (पुढील) शिक्षणासाठी एकूण नोंदणी प्रमाण.
     * प्राथमिक शिक्षणासाठी लिंग समानता (एकूण नोंदणी प्रमाण वापरून)**
     * दोन्ही लिंगांसाठी प्राथमिक पूर्णता दर
     * शाळाबाह्य असलेल्या प्राथमिक वयाच्या मुलांची एकूण संख्या.
     * GDP च्या टक्केवारीनुसार शिक्षणावरील सरकारी खर्च.

*प्राथमिकसाठी निव्वळ नोंदणी दर हा 'अधिकृत प्राथमिक शालेय वयाच्या विद्यार्थ्यांची संख्या (ISCED97 नुसार) ज्यांनी अधिकृत शालेय वयाच्या लोकसंख्येच्या एकूण मुलांची टक्केवारी म्हणून प्राथमिक शिक्षणात नोंदणी केली आहे'.
**प्राथमिक शाळेसाठी एकूण नोंदणी दर अधिकृत शालेय वयाच्या लोकसंख्येच्या एकूण मुलांच्या टक्केवारीनुसार (कोणत्याही वयोगटातील) प्राथमिक शाळेत प्रवेश घेतलेल्या मुलांची संख्या. 

Ref- Internet